Çocuklar yaşadıkları ortamın kurallarını anlamayı isterler. Kendilerinden ne beklendiğini, kontrolün kimde olduğunu, ne kadar ileri gidebileceklerini ve fazla ileri gittiklerinde neler olacağını bilmek isterler. Sınır koymak, çocuğun kendisini emniyette hissederek hareket edebileceği alanı belirleyen yardımcı ve yol gösterici işaretleri çocuğa sunmaktır. Sağlıklı sınırlar koyulduğunda bunun çocuklara pek çok yararı olur.
Sınırlar…
Sınırlar, destekleyici, koruyucu, yaşama hazırlayıcı işleve sahiptir. En belirgin yararı sorumluluk gelişiminde görebiliriz. Çocuklar sınır konulduğunda, çocuk sonsuz seçenek arasında kaybolmaz, anne babanın sunduğu ya da sınırladığı alternatifler arasında karar vermek durumunda kalır. Anne babanın sunduğu alternatiflerden birini seçer ve o seçtiği seçeneğin sonucunu kabul ederler. Bu deneyim çocukta sorumluluk duygusunu geliştirir.
Çocuklar Neden Sınırlara İhtiyaç Duyar?
Çocuk, hiç tanımadığı büyük bir dünyayı keşfe çıkmıştır. Yön verici ipuçlarına ihtiyaç duyacaktır. Öğrenmeye açtır ve pek çok hedefi vardır. Ancak bu iyi tanımadığı dünyada, hedefini şaşırması ya da yönünü kaybetmesi muhtemeldir. Keşif yolculuğu sırasında kendisi için tehlikeli olabilecek alanlara da dalabilir. İşte bu noktada çocuk kendisine yön gösterecek, tehlikeli alanlara daldığında “dur” diyecek, güvenebileceği yön göstericilere ihtiyaç duyacaktır. Çocuğun en değerli yön göstericileri tabii ki anne ve babasıdır.
Çocuğa Sınır Koymanın Faydaları Nelerdir?
Çok işlek bir kavşakta olduğunuzu ve bu kavşakta trafik ışıklarının olmadığını düşünün. Ne hissedersiniz? Sizin için o kavşakta hareket etmek kolay olur mu? Kendinizi güvende hissedebilir misiniz? Muhtemelen hissedemezsiniz. İşte sınırlar, çok işlek bir caddedeki trafik ışığına benzer. Çocuğa güvende olduğunu hissettirir, sosyal becerilerini ve uyumunu arttırır, aile ilişkilerini iyileştirir. Sorumluluklarını bilen aile üyeleri daha iyi anlaşır, mutlu ve huzurlu olur.
Sınır Türleri Nelerdir?
- Aşırı kısıtlayıcı sınırlar: Öğrenme ve sorumluluk kazanmayı engeller. İsyanı körükler.
- Çok geniş sınırlar: Öğrenme ve sorumluluk kazanmayı engeller. Aşırı denemeyi körükler.
- Tutarsız sınırlar: Öğrenme ve sorumluluk kazanmayı engeller. Deneme ve isyanı körükler.
- Dengeli sınırlar: Öğrenme ve sorumluluk kazanmayı arttırır. İşbirliğini sağlar. En sağlıklı sınırdır.
Sınır Koyarken Dikkat Etmeniz Gereken Altın Kurallar
- Gerçekten gerekliyse ve kararlıysanız “hayır” deyin.
- Çocuğunuz koyduğunuz kurallara uymuyorsa nasıl bir yaptırım uygulayacağınıza birlikte karar verin ve tutarlı olun.
- Çocuğunuza uzun nasihatlerde bulunmayın.
- Güç kavgasına girmeyin.
- Kendinize hâkim olun, bağırıp çağırmayın.
- Belirlenen sınırlamanın yapılan yaramazlıkla alakalı olmasına özen gösterin.
Unutmayın!
Sınır koymanın püf noktası açık, net, tutarlı ve dengeli olmaktır. Sözleriniz davranışlarınızla desteklenirse çocuklar, kurallar ve beklentiler hakkında net mesajlar alır ve sınırlar çerçevesinde mutlu bir çocukluk geçirir.
Çocuğunuza sınır koyma konusunda iki kitap tavsiye etmek istiyorum (aşağıda resimlerini ekledim): Robert J. Mackenzie’nin Çocuğunuza Sınır Koyma 1 ve 2 numaralı isimli kitapları. Okurken pek çok şeyi düşünme ve öğrenme fırsatınız olacaktır. Çocuklara sınır koymakla ilgili sorularınız olursa bu yazıya yorum olarak yazabilirsiniz. Kim bilir, belki sonraki yazıyı sizin sorunuzu cevaplamak için yazarım…
